Cho đến hiện nay, mai trồng chậu có thể các bạn thường thấy 3 loại chất trồng phổ biến là chất trồng là đất phù sa trồng cho mai Bình Định, chất trồng chủ yếu là cát dùng cho mai Phú Yên, hỗn hợp chất trồng xơ dừa, trấu sống, tro trấu,.. của mai miền Nam. Mỗi loại chất trồng có ưu và khuyết điểm khác nhau. Từ đó có quá trình chăm sóc khác nhau. Nên chúng ta thường thấy tại sao mỗi vùng miền có quá trình chăm sóc khác nhau, nhưng có cùng kết quả. Đó là cả quá trình mà tự địa phương ấy họ tìm ra công thức cho chính vùng miền họ.
Tôi thấy có bạn bảo với tôi rằng, kỹ thuật cắt tỉa cây mai vàng, chỉ việc tưới nước điều độ thôi cây cũng tốt. Nhưng đó là bạn ấy chưa hiểu hết vấn đề. Bởi bản thân cây bao giờ cũng có nội lực của nó mà bản thân nhà vườn đã dồn vào trong đó đồng thời bản thân chất trồng của họ cũng đã bao gồm phân bón tồn dư. Nhưng sau 1 năm cây đó nếu chỉ toàn nước tưới thì cây sẽ sử dụng hết nội lực vốn có và hết tài nguyên trong chất trồng. Sau đó cây suy và bệnh xuất hiện.
Quay lại vấn đề: mỗi vùng miền khác nhau có chất trồng khác nhau, nhưng cuối cùng họ đều thành công. Vì sao? Nhiều bạn cho rằng các nhà vườn trồng mai như bình định, phú yên hay miền nam chỉ toàn dùng phân hoá học sẽ không bền cho cây là họ chưa thấy hết.
Ví dụ đơn cử Bình Định, bạn biết rằng để có được chất trồng mặc dù các bạn thấy chỉ toàn là đất phù sa nhưng trước đó trên 6 tháng nhà vườn đã tiến hành ủ phân gồm bột dừa, lân vi sinh và lân lâm thao, có 1 số ít vườn bỏ thêm phân bò nhưng rất ít. Nhưng bạn có biết đất phù sa ở Bình Định từ đâu hình thành không? Không phải như các bạn nghĩ là xuống ruộng múc đất ruộng lên mà dùng, múc đất ruộng lúa lên chỉ có hư cây thôi.
Tại Bình Định có một khu được gọi là khu lấy đất, khu ấy trước đó có thể trồng đậu trên ấy, được phù sa bồi lên, nhà vườn lấy về kết hợp với công thức trên ủ thêm 6 tháng, sang năm sau nhà vườn mới vào cây. Bạn có thấy có hữu cơ trong đó không? Ngoài ra, tại Bình Định tưới mai bằng nước sông, bạn có thấy nước đó tốt không?
Vậy thì bình thường hàng tháng nhà vườn cần gì bổ sung thêm bánh dầu? Cần gì thêm hữu cơ? Nhưng cũng có nhiều trường hợp có một số ít vườn vẫn bổ xung thêm phân bò trên mặt chậu, vậy cây càng thêm tốt. Có một số vườn không tưới bằng nước sông, gần như họ phải tưới thêm bánh dầu nhưng những vườn ấy không tốt bằng nước sông. Đó là cái lõi vấn đề đấy các bạn. Đừng nhìn thấy nhà vườn chỉ bón npk mà chê rằng cây không tốt, không bền.
Phú Yên thì sao? Chỉ toàn cát. Người Phú Yên biết rằng chăm mai với chất trồng bằng cát có cái lợi là bộ đế đẹp, cây gần như không bao giờ bị tuyến trùng, chất trồng thông thoáng, không bị úng rễ,.... nhưng ngược lại với ưu điểm như thế cũng xuất hiện nhiều nhược điểm như rất dễ thiếu nước mùa nắng, chất trồng chẳng có tí hữu cơ, phân bón không giữ được lâu, ... nhưng họ khắc phục bằng thay đất cho mai vàng ngày nắng, ngâm hẳng một khu phân tưới gốc hữu cơ như phân cá, bánh dầu, ..
Ở Bình Định thì một tháng tưới phân tối đa 2 lần, có giai đoạn tháng một lần, nhưng người trồng mai Phú Yên tháng tưới tối thiểu 2 lần, 3 lần là bình thường, 4 lần giai đoạn thúc. Bạn thấy không? Với mỗi loại chất trồng thì người trồng cây có quy trình chăm sóc cho phù hợp với chất trồng ấy và tuỳ vào giai đoạn sinh trưởng.
Còn tại miền Nam, trong chất trồng mai ngoài đất ra thì tro, trấu, xơ dừa là chất độn không thể thiếu chúng chiếm gần 60% tỉ lệ chất trồng, với loại chất trồng này ở miền Nam người trồng mai sẽ không trồng được một cây mai dáng thế như ở Bình Định, bởi kết cấu đất không cho phép bộ rễ phát triển như vậy. Người miền Nam chơi mai chủ yếu để lấy hoa và lấy thân là chính, do đó với loại chất trồng chủ yếu là tro trấu nên việc bón phân hóa học kết hợp với hữu cơ và bánh dầu là hết sức cần thiết đối với người chăm mai.
Khoa học đã nghiên cứu ra phân hoá học, một phương tiện cực kỳ hiệu quả mà ai làm nông cũng phải công nhận. Cây mai cũng là một thực thể sinh học cũng như những cây trồng khác. Nên quá trình chăm sóc cây sử dụng thích hợp phân hoá học là một tất yếu.
Những giai đoạn quan trọng cần thúc sự phát triển mai vàng giá rẻ hay ép hình thành nụ thì hoá học vẫn là ưu tiên. Nhưng tôi không phủ nhận vai trò phân hữu cơ, vì bản thân vườn mình dùng rất nhiều. Nhưng nó chỉ là phần nền, phần ổn định sau khi dùng phân hoá học thôi.